Stel dat je een burn-out ontwikkelt. Emotionele uitputting en/of weinig vertrouwen hebben in het eigen functioneren liggen op de loer. Maar helpen de adviezen die we elkaar geven wel?

Ik herken wel dat veel mensen afzien op het werk. Een burn-out ligt op de loer. Soms krijg ik zelfs de indruk dat “te druk” zijn, of “overweldigd door het werk” bewondering oogst.

Een burn-out is het langdurig negeren van je eigen diepe weten. Over heel veel zaken hoeven we helemaal niet zo hard na te denken als we elkaar aanleren.

Laat trauma sporen na in je lichaam? Kan een gebeurtenis uit het verleden zijn tentakels naar het nu uitstrekken en in het heden macht over je uitoefenen?

Het kan wel zo aanvoelen. Op momenten dat je verstijft, bevriest, dissocieert. Dan word je overvallen door een fysieke sensatie van stress en verkramping. Alsof je lichaam met je aan de haal gaat. Het idee dat indringende ervaringen op een of andere manier worden opgeslagen in je lichaam kan zo bezien logisch klinken. Trauma is dan een soort beschadiging die je in het verleden hebt opgedaan, en die maakt dat je in het heden automatisch op een beperkte manier reageert op een bepaalde trigger. Vaak in de vorm van een vlucht-, vecht- of bevriesrespons.

Opgeslagen...?

In deze manier van kijken kunnen de verschrikkelijke dingen die je hebt meegemaakt dus onderdeel worden van wie je bent. En kunnen die ervaringen uit het verleden bepalen hoe jij je in het heden voelt. Net zo lang totdat je de beschadiging geheeld hebt.

Maar ervaringen uit het verleden bestaan niet meer. Ze zijn er alleen als beelden, herinneringen, gedachten in je huidige denkwereld. Die beelden kunnen in het nu opgeroepen of geactiveerd worden dankzij de creatieve kracht van het denken. Het brein interpreteert op de automatische piloot wat er in het nu gebeurt. Daarbij grijpt het terug op conclusies die het eerder heeft getrokken. Het projecteert oude interpretaties op nieuwe situaties. Dat is een onbewust, dynamisch, creatief proces. Als een gebeurtenis in het nu als onveilig wordt geïnterpreteerd, volgt een automatische vlucht-, vecht-, of bevriesrespons.

... of in het nu gecreëerd?

De gebeurtenis uit het verleden kan zijn tentakels niet naar het heden uitstrekken. Hij heeft geen macht over je. Hij bestaat niet meer. Het is niet de gebeurtenis waar je last van hebt. Je hebt last van wat er in het heden in je denkwereld gecreëerd wordt. Dat weerhoudt je ervan om te zien dat je in het hier-en-nu veilig bent. Je hebt als het ware een dagmerrie. Je verkeert in de ban van vreselijke herinneringen. Die voelen niet aan als herinneringen, maar als realiteit. Omdat ze gepaard gaan met fysieke sensaties van stress, die het brein weer interpreteert als ‘er dreigt gevaar!’

Elke respons is menselijk

Hoe verschrikkelijk de dingen ook zijn die je hebt meegemaakt, ze zijn geen onderdeel van wie je bent. Ze zijn je overkomen, maar ze hebben je niet beschadigd. Ze kunnen alleen maar bepalen hoe je je in het heden voelt als jij ze die macht toekent. Daarmee wil ik niet zeggen dat het jou schuld is als je lijdt. Of dat je iets verkeerd doet als je lijdt. Je kiest net zo min voor je dagmerries als voor je nachtmerries.

Elke respons is menselijk. We kennen allemaal momenten waarop we het leven nemen zoals het komt. Dan reageren we met gezond verstand, wijsheid en veerkracht met wat er op ons bord ligt. En we kennen allemaal momenten waarop we ons overweldigend voelen door het leven zoals het op dat moment komt. Dan voelt wat we ervaren verkeerd, beangstigend, persoonlijk. Het lijkt dan te bepalen wie we zijn als persoon, hoe we ons gedragen en wat er in de toekomst gaat gebeuren. Dan schieten we in de illusie van controle, en vervallen we in beperkte, geconditioneerde responsen om onze gevoelens van onzekerheid te hanteren.

Verruimd bewustzijn

Het is menselijk om van tijd tot tijd in de ban te raken van de angstaanjagende creaties van het denken. Dan vernauwt ons bewustzijn zich, en dan lijden we. Dan ervaren we onszelf als kwetsbaar, behoeftig ikje. Dan zijn we geïdentificeerd met ons zelfbeeld. Met de persoon die we geloven te zijn. Afgescheiden van het geheel van het leven.

In werkelijkheid staan we nooit los van de bron. Ook niet op momenten dat we geloven van wel. Onze verkrampte emoties vertellen ons niets over wie we zijn. Of over onze toekomst. Ze vertellen ons alleen wat we daarover geloven.

Ervaringen komen en gaan. Je ware natuur komt en gaat niet. Het is je ‘zijn’. Het is wat er te ervaren is voorbij alle verhalen van ‘ik’. Het is je onvergankelijke, onveranderlijke spirituele essentie.

Je responsen herkennen

Je responsen definiëren niet wie je bent. Je hoeft niet bang te zijn voor je verkramping. Je kunt in elk moment een frisse start maken. Je kunt in elk moment iets nieuws en fris toelaten in je bewustzijn. Onrust kan plaatsmaken voor rust. Stress voor ontspanning. Angst voor vertrouwen. Onmacht voor veerkracht. Wat je ook hebt meegemaakt, meemaakt of zal meemaken. Je kunt loskomen van de identificatie met je responsen. Je kunt leren om ze te herkennen als creaties van het denken die vanzelf weer vervliegen als je er niet aan vasthoudt. Dan ontwaak je steeds sneller uit je dagmerrie. Om dan weer te kunnen ervaren dat je heel bent, en altijd heel bent geweest.

Binnen de 3 principes vertellen we mensen over hoe gedachten emoties en bewustzijn werken, dat alles er mag zijn. Dat we mogen voelen en alles mogen laten doorstormen, doorstromen wilde ik typen en ik maakte een typefout die waarschijnlijk de bedoeling was. Want soms voelen emoties als stormen in ons, misschien niet bij iedereen, maar bij mij zeker wel. Natuurlijk zijn we onder al die modderstromen aan gedachten en gevoelens heel, en zijn we niet deze emoties en gedachten. Soms lijkt het voor mij alsof mensen zeggen dat het kennen van de werking van gedachten of de menselijke ervaring voldoende is om dan maar geen stress meer te hoeven voelen.

Teksten als 'neem afscheid van stress en angst' geven me dat gevoel. Maar als alles er mag zijn, betekent het ook, dat stress er mag zijn, en dat moeite en struggle er mag zijn. Je zou kunnen zeggen 'ja, ook dat is maar een gedachte dat je iets moeite noemt' wat wel klopt maar misschien ook wat erkenning verdient. Als alles er mag zijn dan kunnen we ondanks deze stormen en het weten dat we heel zijn, soms voelen dat we wat meer nodig hebben dan enkel dit weten, en zijn. In mijn beleving is dat vanuit wijsheid.  

Emotie regulatie is iets dat we leren van onze ouders, maar als je ouders je dit niet hebben kunnen geven kan het een hele zoektocht zijn hoe je dat moet doen. Dan is het niet zo vanzelfsprekend dat je dat zomaar kunt. Je zou kunnen zeggen 'Ja dat is dus maar net wat je gelooft' Maar daarmee ontken je misschien wel wat iemand werkelijk voelt en kan er eigenlijk misschien niet 'doorgestroomd' maar wordt er overheen gestapt alsof deze emoties en gedachten er niet zijn. 'want het zijn enkel maar gedachten' 'Want je bent immers al heel'. Als we de diamant zijn en de moeilijk te reguleren emoties de modder, dan kunnen we geen quickfix doen door opmerkingen als deze, dan zijn ze als nagellak mooi glanzend over de modder...

We kunnen enkel voelen in het moment welke kant we mogen gaan, soms moeten we misschien wel deze opmerkingen gebruiken, soms niet. Eigenlijk denk ik dat we niet zomaar statements kunnen maken al doen we dat natuurlijk allemaal, inclusief mijzelf. Maar stel dat we zeggen 'alles is veranderlijk' dan moeten we dit toepassen op alles en dus ook op het statement zelf, wat betekent dat 'het dus veranderlijk is dat alles veranderlijk is' wat betekent dat er dingen zijn die niet veranderlijk zijn. Das grappig toch. Dus als we zeggen dat 'iedereen subjectieve waarheid heeft', betekent het automatisch dat dit ook geld voor al onze eigen waarheden.

Dat betekent ook dat de 3 principes een subjectieve waarheid zijn, wat helemaal oke is. We zien allemaal als mens iets anders, en ook als 3 principe facilitators zien we allemaal wat anders, en dat is super mooi, want we hebben allemaal onze wijsheid en ervaringen. We zien allemaal een ander gedeelte van de diamant, of we zijn allemaal een vlakje van de diamant... (allemaal maar metaforische taal uiteraard) Via via hoorde ik dat de buitenlandse 3p community aardig wat voorwaarden heeft en je geen andere vorm van coaching mag gebruiken. Wat ik aardig grappig vind want dan zeg je 'alles inclusief, maar alleen de 3 principes zijn een werkende waarheid, of zoiets...'  

Soms geeft mind de wijsheid in het moment dat het goed is om naar je verleden te kijken (en soms niet) Ook al vertellen de 3 principes dat er enkel nu is, en dat het verleden enkel in je gedachten bestaan. Ik ben dan ook heel dankbaar dat Angela met mij meeging naar Veldwijk (want het was echt wat in het moment wilde gezien) en dat wij samen konden staan op een plek waar ik heel veel traumatische ervaringen heb beleefd. Want als alles mag zijn, hoeven we ook niet weg te lopen als we voelen, dat we terug moeten kijken naar het verleden, momenten waar grote en intense pijn te voelen was, die toen nog niet gevoelt of doorgestroomd kon worden maar in een ander moment wel.  

Afgelopen week zou ik een worsteling noemen, de zin 'mag het makkelijk' was totaal even niet van toepassing. Wat ook mooi is want dat is ook alles inclusief, en het is ook de erkenning voor alles inclusief om het zo te noemen. Ik heb heel duidelijk gevoeld dat ik vanuit wijsheid iets meer nodig had dan enkel maar doorstomen of zijn. Al voelde ik dat ik heel was en de waarnemer was van dit alles, was het reguleren van de emoties en spanning in het lichaam overweldigend. Vanuit wijsheid kwam er in me op dat ik bachbloesemdruppels kon halen, terwijl ik geen idee had wat dat was. Dat ik TRE-oefeningen kon doen, en EFT en ademhalingsoefeningen. Ik zie het als wijsheid dat we alle kennis die er is mogen gebruiken in het moment. De ene keer is dit nodig, de andere keer dat, en soms niets. Niet als een truc, maar gewoon omdat we voelen dat het de juiste beweging is. We zijn echt heel, inclusief alles, we hoeven niet te graven in het verleden, maar als t vanuit wijsheid komt is het oke. Je zult het voelen. Als je voelt dat je yoga wilt doen, of ademhalingsoefeningen of stress-release, mag dat ook allemaal. Ik ben heel open over mijn verdriet of pijn, omdat ik denk dat het 'ECHT' is. We hoeven geen schone schijn te houden, we hoeven helemaal niet 'makkelijk' te leven of 'stressvrij', (wat ik over het algemeen natuurlijk wel doe😉) want als het dan even niet zo voelt is het wel zo makkelijk en stressvrij als we dat gewoon mogen erkennen.

Rianne Levi werkt als ervaringsdeskundige, 3 principe facilitator en IZR practitioner. Voor meer informatie is hier haar https://denkpunt.nl/

Rianne heeft ook een boek geschreven: Gestreept door het leven, over haar worstelingen met eetstoornis, depressie en trauma. Dit is gratis te downloaden van de website https://denkpunt.nl/gestreept-door-het-leven/

Trauma is geen ding dat ergens in ons huist. Psychisch trauma is na een vaak zeer heftige ervaring waarin overleef-denken opkwam, onze oude reactie blijven herhalen via ons denken. Daar hebben we

Praktisch ingesteld als ik ben, ga ik op zoek naar wat ik in mijn leven zie rond trauma. Een intieme vriend van me heeft als baby een zwaar trauma overleefd. Het gebeurde in de eerste week van zijn leven, ...

Kun je kiezen waar je aandacht naartoe gaat? Nee en ja.

Nee, want je brein geeft onbewust betekenis aan wat er in de binnenwereld opkomt of aan wat er in de buitenwereld gebeurt. Je kiest er niet voor om je aandacht te richten op die duiding en de innerlijke onrust die dat oproept.

En ja, want je kunt wel bemerken dát je aandacht is afgedwaald van het hier-en-nu naar je innerlijke onrust. En als je dat bemerkt, heb je opeens de mogelijkheid om iets anders toe te laten in je bewustzijn.

De hond van de buren

Stel dat je bang bent voor honden. Als kind ben een keer in je gezicht gebeten door de hond van de buren. Iedere keer dat je een tegemoetkomende hond moet passeren, voel je angst.

Er wordt een automatische respons getriggerd, omdat je brein een link heeft gelegd tussen ‘hond’ en ‘gevaar’. Je kiest er niet bewust voor om je aandacht te leiden naar je overtuiging dat er gevaar dreigt. Er gaat gewoon een oud programma draaien.

Die externe prikkel roept een prikkel in de binnenwereld op. Je gaat jezelf veroordelen omdat je stress voelt. Rationeel kun je immers prima beredeneren waarom je angst ongegrond is. Je weet dat dit niet de hond van de buren is. Je weet honden niet zomaar uit het niets van zich af beginnen te bijten.

Naast het ‘hond-gevaar’-programma, gaat er nog een automatisch programma draaien. Het ‘stress-ik moet van mijn stress af om weer oké te zijn’-programma. Dat programma voorziet wat je ervaart van commentaar. In je brein is de overtuiging gegroeid dat een ervaring van stress betekent dat er iets mis met je is, en dat stressvolle emoties daarom opgelost moeten worden. Het is een programma van zelfverwijt en controledrang.

Ook voor dit programma kies je niet bewust. Ook dat begint gewoon te draaien. In die zin kun je niet bepalen waar je aandacht naar toegaat.

Je emoties als wegwijzer

Het goede nieuws dat je wel kunt bemerken dát je aandacht is afgedwaald naar je stress en je behoefte om die stress te controleren. In die zin kun je dus wèl kiezen waar je aandacht naartoe gaat. Zodra je bemerkt dat hij is afgedwaald naar de oude programma’s die zijn getriggerd. Daar zit je keuzemoment. Dan kun je er opeens voor kiezen om je aandacht op iets anders te richten dan waar hij naar afgedwaald is.

Je gevoel vertelt je dat je aandacht gericht is op oude programma’s. Dan ervaar je namelijk stress, onzekerheid, angst, verwijdering, oordelen, tekortschieten, gebrek, verwijt. Deze emoties vertellen je dat je brein doet wat het gewend is om te doen. Het is automatisch oude plaatjes en overtuigingen aan het projecteren. Je stress laat je weten dat je aandacht is afgedwaald van het hier-en-nu. Hij probeert je ook te vertellen dat je niets hoeft met je emoties. Hij nodigt je uit om jezelf toe te staan om te voelen wat je voelt. Om even een stapje terug te zetten en je onrustige denken tot rust te laten komen.

Je herinneren dat je oké bent

Er is niets aan de hand. Je bent veilig, er draait alleen een oud programma dat je het gevoel geeft dat er iets mis is. Je hoeft alleen maar op te merken dat je aandacht afgedwaald is naar deze innerlijke processen. Naar de voorstellingen en voorspellingen van je brein. Zodra je het opmerkt, kan je aandacht verschuiven van je innerlijke onrust naar het hier-en-nu.

De 3 principes helpen je om bewust te worden van je vermogen om in elk moment wakker te worden uit het drama van je denken. Het zit ingebakken in je systeem. Je hoeft het alleen maar te zien.

Opeens trok de bloempot mijn aandacht. De met ducttape aan elkaar geplakte bloempot doet mij denken aan het grote verschil tussen de reguliere psychologie en ‘werken’ met inzicht in de Drie Principes.